Втора Real Estate Conference во Скопје: Промените што го обликуваат малопродажниот сектор

Се одржа втората Конференција за комерцијални недвижности, иницирана од компанијата Фортонмка и организирана од Кликер маркетинг.  И годинава Конференцијата предизвика голем интерес, поради актуелноста и важноста на темите кои беа разговарани. Дискусијата се водеше на шест различни панели, пред повеќе од 350 луѓе, кои имаа можност да се запознаат со последните иновации и трендови на пазарот на недвижности.

Преку внимателно дизајнирани панели, Конференцијата отвори дискусии на повеќе важни теми од индустријата за недвижности, со цел да ја поттикне општата дебата и да го намали јазот меѓу професионалната сфера и јавноста која е заинтересирана за купување и управување со недвижностите. Меѓународните и локалните експерти разговараа и ги истакнаа последните трендови и предизвици во полињата на финансисрање на комерцијален недвижен имот, урбанизација и урбанистичко планирање, инвестиции во хотелски капацитети, бизнис згради, сектор малопродажба, пазар на станбен простор. Од панел-дискусиите учесниците добија одговори на некои од горливите проблематики што ја опкружуваат оваа гранка.

Секако, за InStore, како медиумски покровител на настанот, најинтересна беше темата поврзана со предизвиците со кои се соочува секторот за малопродажба при инвестирање во комерцијален недвижен имот.

Генерално кажано, од дискусијата, на која учествуваа: Харун Демирташ, консултант за развој на малопродажен бизнис, Катерина Николов, извршен директор, архитект, Фортонмка, Симона Парванова, директор за изнајмување и маркетинг, „Тринити капитал“, Хакан Чапкин, менаџер за меѓународен бизнис-развој „ДеФакто“ и Дејан Манев, директор за експанзија, градба и опрема за Македонија, Косово и Бугарија, „Кам“, може да се утврди дека во последните десетина години секторот за малопродажба бележи значителни промени. Сведоци сме на модерни формати, нови брендови кои влегоа на пазарот и промена на навиките на потрошувачите, на повеќе начини. Овие промени, не само што го преобликуваат секторот за малопродажба, туку отворија нови можности, но и предизвици.  

Дека секторот за малопродажба е значително изменет во последните десетина години, особено ако се земат предвид последните 4-5 години, истакна Симона Парванова, која ја отвори оваа панел-дискусија.

Споредувајќи го пазарот со земјите од Западен Балкан, сегментот на трговски центри, како организиран тип на малопродажба е веќе развиен во регионот и истото може да се каже и за Скопје. Се чини дека просторот за овој тип на малопродажни простори е задоволен. Од друга страна постои сегмент кој е позициониран за пониските и средните потрошувачки можности како што се ритеил-парковите. Тие имаат потенцијал за развој на македонскиот пазар. Во Бугарија досега има 59 ритеил-паркови, колку што отприлика има и во Србија. Се очекува овој број да се зголемува и на македонскиот пазар, што е во согласност со потенцијалот на овој формат, бидејќи има едноставна формула – евтино земјиште, евтини градежни објекти, ниски кирии и ниски средства за менаџирање, истакна Парванова.

Менаџерот за меѓународен бизнис-развој во „ДеФакто“, Хакан Чапкин, се осврна на купувањето кое во минатото се доживувало како основна потреба за снабдување со намирници, додека денес се бараат дополнителни доживувања и услуги кои даваат и дополнителна вредност на купувањето.

Бизнисите одговорија на овие нови потреби со отворање на нови формати, кои им нудат на потрошувачите повеќе опции за споредување на квалитетот, цената, услугите и сл. Ние како нов бренд, прво влеговме во пазарите од регионот, и на крај се одлучивме за македонскиот пазар. Од она што ние можеме да го кажеме за овој пазар е дека постојат повеќе можности за отворање на ритеил-паркови, особено на дестинацијата од Скопје до Струга, Охрид. Луѓето патуваат многу, така што има големи можности за ритеил-парковите. Ако се погледне Скопје, во поглед на трговските центри, нив ги има и повеќе од доволно. Пазарот станува сè покомпетативен, а бизнисите се натпреваруваат преку цените, но и што дополнително да направат за да ги донесат потрошувачите во нивните објекти, додаде тој.

Дејан Манев, директор за експанзија, градба и опрема во „Кам“ потенцираше колку е важна за нив ажурноста во средувањето на ДУП-овите, постоењето на конзистентност во реализацијата на плановите, соодветен пристап и паркинг за инвестициите да имаат разумен тек во соодветен временски опфат.

Голем проблем во Македонија се деталните урбанистички планови. Планирањето во Македонија за потребите на дисконтите, како концепт кој бара посебни пристапи за транспорт, паркинг и сл., не е соодветно и тоа е преманентна борба која трае долго време. Верувам дека и сите други наши конкуренти го имаат истиот проблем. Најчесто се импровизира, што е исто така проблем. Се инвестираат големи средства на одредена локација, особено ако ја гледате како визија во наредните 30 до 50 години и вие едноставно не може да си играте со тоа дали ќе имате пристап до објектот или постои можност тој пристап утре некој да го затвори, истакна Манев.

Тој објасни дека со овој предизвик се соочуваат како инвеститори и во Косово, каде што засега владее урбанистички хаос. Според него, со недоволната грижа и несоодветното планирање се нарушува имиџот на компаниите. Од друга страна, бугарскиот е вископрофесионален пазар, има баланс и од страната на закупците и на закупувачите, постои и правна доследност за двете страни, но отворени се и за долгорочни договори со кои придобивки имаат сите.

Манев се осврна и на влијанието што овој проблем го има врз странските инвестиции: Во Македонија не се носат соодветни урбанистички планови, што претставува проблем и за странските инвестиции. Не може да се дозволи, доколку некој сака да влезе на пазарот и ја најави инвестицијата, поради овие проблеми, инвестицијата да ја реализира дури за десетина години. За тоа време се зголемуваат трошоците, платите за вработените, цените, се менуваат системот и форматите на работа.

Катарина Николов, пак, нагласи дека капацитетот за трговски центри во Скопје е целосно исполнет, а за секој успешен трговски проект, 80% од планирањето на можните закупци и содржините се прави уште пред почетокот на градбата. Ниту еден инвеститор не вложува во малопродажба, без претходно да го анализира пазарот, трендовите, потребите и можностите за иден развој. 

Панелистите се согласија дека малопродажбата е за луѓето и дека не треба да се заборави  дека тие што ќе бидат денес родени ќе бидат иднитe активни купувачи. Што значи, тоа што е актуелно денес, нема да биде актуелно, да речеме за 15 години.

Пред да се инвестира во одредена локација и да се направи проектот, потребно е да се истражи градот, локацијата, инфраструктурата, но и да се дознаат потребите и барањата на идните потрошувачи. Треба да се има предвид, дека ако порано велевме дека еntertainment is new shopping , денес важи правилото дека experiential retail is new shopping. Кога се креира проектот треба да се земе предвид и тоа дека денес, генерацијата Z е далеку поразлична од претходните генерации. Новата генерација ги сака хибридните формати, сака да нарачува онлајн, но и да ја посети продавницата. Сака сосема поинакво искуство, кое ќе му биде овозможено во идните проекти што ќе бидат изградени.